با چه پشتوانه ای، منوچهر هادی انقدر پرکار است؟ - مجله عکسفا

پیش از این منوچهر هادی در سمت دستیار کارگردان با فیلمسازان بنامی، چون اصغر فرهادی کار کرده و تجربه هایی بدست آورد. در این سال ها منوچهر هادی به صورت متنوع در رسانه های تلویزیون، سینما و شبکه خانگی فعالیت داشته است. در نوروز امسال نیز جدیدترین ساخته منوچهر هادی به نام رحمان 1400 به روی پرده سینما های کشور رفت و با استقبال بسیار زیادی روبرو شد. رحمان 1400 پیروز شد در کمتر از یکماه فروشی 22 میلیاردی داشته باشد. این فیلم در حالی اکران شد که فیلم پر مخاطب و طرفداری، چون متری شیش و نیم نیز همزمان با آن به اکران درآمد. اما شاید به دلیل فضای کمدی، شاد و مفرح رحمان 1400 چیزی از استقبال این فیلم کم نشد. اما در حال حاضر چند روزی است که رحمان 1400 به دلایلی معلوم و نامعلوم توقیف شده است.

تاکنون در ایران شاهد توقیف فیلم های بسیاری در سینما بوده ایم. اما اینکه فیلمی حدود یکماه اکران شود و پس از آن توقیف شود سابقه نداشته است. حال در ادامه به روند فیلمسازی منوچهر هادی و بررسی اجمالی آثار وی می پردازیم.

اگر بخواهیم آثار منوچهر هادی را در ژانر خاصی قرار دهیم می توانیم بگوییم که او کارگردانی است با فیلم های واقع گرا که به نظر می رسد خواسته تا همواره مسائلی اجتماعی را مطرح کند. اما اینکه نگاه او به مسائل واقعی اجتماع چگونه است جای تامل و بررسی دارد. همانطور که گفته شد هادی در سه رسانه سینما، تلویزیون و شبکه نمایش خانگی فعالیت زیادی داشته است. در این میان چند اثر او در تلویزیون مورد توجه قرار گرفته که در میان آن ها می توانیم به خداحافظ بچه و دلدادگان اشاره کنیم.

سریال دلدادگان که از شبکه سوم سیما پخش شد سریالی خانوادگی بود که در آن روابط آدم ها و کینه های قدیمی آن ها مطرح شده بود. آنچه که بیش از هر چیز در این سریال جلب نظر می کرد، همان داستان همیشگی سریال های تلویزیونی یعنی وجود شخصیت های سفید و سیاه بود. شخصیت های این سریال که پیشینه ای از قبل از انقلاب 57 ایران داشتند به دو دسته آدم های خوب و بد تقسیم شده بودند. شاید بتوان گفت که این نوع پردازش شخصیت مدت ها است که منسوخ شده و در استاندارد دنیای امروز تلاش بر این است که حتی بتوان با شخصیت های منفی درام نیز ارتباط برقرار کرد و به نوعی آن ها را روانکاوی کرد. فارغ از این نیز باید گفت که سریال دلدادگان که تا حدی مقبول نیز قرار گرفت نتوانست نگاه تازه ای داشته باشد و مانند تمام سریال های تلویزیون با یک انتها بندی قابل پیش بینی انتها گرفت.

درباره خداحافظ بچه نیز شاید بتوان گفت که در منوچهر هادی در انتخاب سوژه آن سلیقه بیشتری به خرج داده بود، اما در نهایت بازهم سریالی ساده و قابل پیش بینی را تحویل مخاطب داده است. در شبکه خانگی نیز هادی وارد شد و سریال پر ستاره ای، چون عاشقانه را با رویکردی اجتماعی به مخاطبانش عرضه کرد. این سریال که پس از سریال پرطرفدار شهرزاد منتشر شده بود، با استقبال خوب و زیادی روبرو شد. سریال عاشقانه نیز ملودرامی با رویکرد اجتماعی بود و می دانیم که ملودرام های عاشقانه و اجتماعی، چون سریال عاشقانه فارغ از کیفیت، عمق و. همواره مورد توجه عموم قرار می گیرند. این به این معنی نیست که عاشقانه نکات مثبتی نداشته، اما قطعا این سریال از زمره سریال های جریان ساز و تاثیر گذار اجتماعی نبوده است.

اگر بخواهیم به فیلم های سینمایی منوچهر هادی نگاه کنیم باید بگوییم که او از سال 1386 که رسما کارگردانی سینما را آغاز کرده است، در طیف وسیعی آثار خود را گنجانده است. شاید به همین دلیل است که نمی توان دقیقا گفت که دغدغه های منوچهر هادی چیست و در کل چه می خواهد به مخاطب خود بگوید. وقتی به آثار سینمایی هادی از ابتدا یعنی فیلم قرنطینه تا رحمان 1400 می بینیم که در جا هایی او خواسته نگاهی تازه به مسائل اجتماعی و انسانی بیندازد، ولی همگام با این او دغدغه گیشه و تجاری بودن فیلم های خود را نیز داشته است.

شاید شدنی باشد که یک کارگردان آثاری متوسط، اما سرگرم کننده و استاندارد به مخاطب خود تحویل دهد. چنان که می بینیم این اتفاق در سال در تمام دنیا بار ها در مورد بسیاری از فیلم ها حادث می شود. اما نکته اینجاست که آیا آثار منوچهر هادی با سرمایه های نسبتا بالا توانسه استاندارد بین المللی و یا حتی استاندارد متوسط به بالای سینمای ایران را داشته باشد یا خیر. اگر استاندارد را تنها فروش فیلم در نظر بگیریم می توانیم بگوییم که آثاری، چون من سالوادور نیستم، آینه بغل و سپس رحمان 1400، فیلم های پیروزی بوده اند.

اما شاید لازم باشد به این مقوله با نگاهی جامعه شناسانه جلو برویم. همانطور که تعیین است، جامعه ایرانی در حال حاضر نیاز به شادی و تفنن دارد که می توان از آن به خوبی بهره برد و طنز های فاخری را با این طیف گسترده روبرو ساخت. اما آنچه که در فیلم های ذکر شده می بینیم نه طنزی فاخر و نه حتی در حد متوسط است. آینه بغل، من سالوادور نیستم و رحمان 1400 حتی توانایی آن را نداشته اند که مخاطبان زیاد خود را راضی نگه دارند و این موضوع را می توان در یک نظر سنجی میدانی با عموم مردم کوچه و بازار نیز به راحتی فهمید. اما آنچه که باعث توقیف رحمان 1400 شده است شاید هیچ کدام از این دلایل نباشد چرا که آینه بغل، من سالوادور نیستم و آثاری دیگری از این قبیل، هیچ کدام با مشکل توقیف روبرو نشده و نمی شوند. دلایلی که در این چند روز برای توقیف رحمان 1400 مطرح شده هیچ کدام به نظر قابل قبول نمی رسد.

به نظر می رسد که مسائل دیگری که مطرح نشده و نمی شوند در میان این بازی وجود دارد که حتی خود کارگردان نیز نمی داند و یا نمی خواهد آن ها را بازگو کند و تنها به اشاراتی به باند بازی بانی فیلم و تعداد دیگری از اشخاص بسنده کرده است.