روشنفکران تا سال ها در مقابل غزل گارد می گرفتند
به گزارش مجله عکسفا، به گزارش خبرنگاران، جایزه کتاب سال غزل توسط جمعی از غزلسرایان مطرح دو دهه اخیر در سال 90 به صورتی کاملا خصوصی و بدون وابستگی مادی و معنوی به نهادهای فرهنگی پایه ریزی شد. فارغ از هرچیز نفس برپایی جایزه ای خصوصی به نام قالب کلاسیک غزل، امری خجسته است، چرا که از دهه 70 به بعد جریان های جدید در غزلسرایی سربرآوردند که راهشان از غزلسرایی معمول که غزل نئوکلاسیک خوانده می شد، جدا بود.
نوآوری های بسیار و ساختارشکنی جسورانه این شاعران جدید در غزلسرایی باعث شد تا اتفاقات خجسته ای در ادبیات معاصر ایران رخ دهد. یکی از این نوآوری ها باعث شد تا غزل از معناپردازی افقی به معناپردازی عمودی راه عوض نموده و روایی گردد. غزل در این میان دیگر قالبی برای بیان رخ معشوق نبود، بلکه دردها و مسائل اجتماعی در آن مطرح می شد.
با وجود این همه تحولات در غزل معاصر اما این قالب در جوایز خصوصی ادبی راه به جایی نداشته باشد. روشنفکرانی که جوایز ادبی خصوصی را راه اندازی و مدیریت می کردند همچنان رویکرد به قوالب کلاسیک را بویژه غزل با آن همه زیبایی هایش و امکانات شاعرانه ای که برای شاعر ایجاد می نماید، رویکردی متحجرانه می شناختند؛ اما غزل راه خود پیدا نموده و کتاب ها و آثار نسل جدید غزلسرایان به دفعات منتشر و تجدید چاپ شده و با استقبال مخاطبان روبرو شدند.
راه اندازی جایزه مستقل کتاب سال غزل هم باعث شد تا شاعرانی که به هر دلیل مایل به شرکت در جشنواره های دولتی نیستند آثار خود را در این جایزه شرکت دهند و همچنین غزلسرایان جوان - بویژه شاعرانی که در شهرستان ها به حیات ادبی خود ادامه می دهند - فرصتی برای دیده شدن پیدا نمایند.
حامد ابراهیم پور، از بنیان گذاران غزل روایی و همچنین از بنیان گذاران جایزه کتاب سال غزل درباره این جایزه به خبرنگاران گفت: نخستین دوره این جایزه در سال 1390 برگزار گردید. در آن دوران من به همراه علیرضا بهرامی، هادی خورشاهیان و محمدرضا شالبافان، تصمیم گرفتیم که این جایزه ادبی را تاسیس کنیم. در دوره نخست خود ما هم اعضای شورای سیاست گذاری و هم هیات داوران بودیم.
وی اضافه نمود: پیشنهاد برگزاری چنین جایزه ای را من به دوستان ارائه کردم. دلیل آن هم این بود که معمولا تا آن دوران در جوایز خصوصی ادبیات به قالب غزل توجهی نمی کردند. روشنفکران در مقابل قالب غزل گارد می گرفتند و غزلسرایان یا در زمره نامزدهای نهایی اعلام نمی کردند و یا اگر می کردند هیچگاه برنده نهایی غزلسرایان نبودند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که جایزه ای اختصاصی برای غزل داشته باشیم که چهره های برگزیده غزلسرایی بیایند به آثار رای دهند.
شاعر مجموعه با دست من گلوی کسی را بریده اند در ادامه درباره هیات داوران دوره های بعدی جشنواره کتاب سال غزل نیز چنین گفت: از دوره دوم به بعد در کنار ما داوران میهمان هم حضور داشتند که از میان آنها می توانم به ناصر ندیمی، مریم جعفری آذرمانی، مجید معارف وند، آرش شفاعی، صالح سجادی و... اشاره کنم. در دوره اخیر، یعنی سومین دوره با توجه به استقبال بسیار مخاطبان سطح برگزاری جشنواره بسیار گسترده تر از قبل شد و مجموعه 14 داور آثار ارسالی را مورد داوری قرار دادند.
ابراهیم پور ادامه داد: ما از دوره نخست که روند برگزاری محدود بود به دوره سوم رسیدیم که بسیار پربارتر از دو دوره قبلی برگزار گردید. داورهای این دوره از سلیقه های مختلف شعری انتخاب شدند و شرکت نماینده ها نیز هم پیشکسوتان صاحب کتاب بودند و هم جوانان تازه کار اما خوش قریحه. در هیچ دوره ما مانند دوره سوم در رای شماری برای انتخاب آثار برگزیده با سردرگمی روبرو نبودیم.
شاعر مجموعه نگذار نقشه ها وطنم را عوض نمایند سخت بودن روند داوری سومین دوره را این چنین بیان نمود: داوران این دوره از میان چهره های شاخص غزلسرایی سنتی و نئوکلاسیک و همچنین غزل مدرن در این دو دهه اخیر انتخاب و علیرغم تمام تفاوت ها در تفکر ادبی و زیباشناسانه شان زیر چتری واحد به نام غزل جمع شدند. حضور این سلیقه های متفاوت در میان داوران باعث می شد تا همه شاعرانی که تجربه شاعرانه شان در نحله های مختلف غزلسرایی است، امید به برگزیده شدن داشته باشند.
دبیر سومین دوره جایزه کتاب سال غزل اضافه نمود: دلیل دیگر سخت بودن روند داوری ها حضور شاعران جوان و قوت آثارشان به نسبت دوره های قبل بود. این نشان از تحول و پیشرفت هر لحظه غزلسرایی است. جالب است برای شما بگویم که از میان هفت نفری که به عنوان نامزدهایی نهایی در بخش کتاب این دوره معرفی شدند، چند نفر شاعران کتاب اولی هستند که توانستند در روند داوری ها شاعران پیشکسوت را کنار بزنند.
ابراهیم پور یکی از اهداف جایزه کتاب سال غزل را شناسایی و حمایت از شاعران جوان مطرح کرد و گفت: هدف ما از این جایزه کشف استعدادهای جوان و بها دادن به آنهاست. شاعرانی که بدون روابط مجازی، بدون تعلق داشتن به دسته و گروه و باندبازی ادبی، سالم آمده و در حال کار کردن و تجربه اندوختن هستند. به همین دلایل داوری های این دوره در حدود سه ماه طول کشید و کش و قوس فراوانی داشت.
شاعر مجموعه دور آخر رولت روسی همچنین به شرکت شاعران در این جشنواره از جای جای کشور اشاره نمود و ادامه داد: در میان نامزدهای نهایی بخش کتاب، اثر خانم سیده تکتم حسینی نیز حضور دارد که از شاعران افغانستانی مقیم ایران است. همچنین از میان نامزدهای نهایی بخش شاعران بدون کتاب نیز چهار نفر غیر تهرانی و ساکن در چهار شهر مختلف در کشور هستند. با این بازخورد ما به هدفمان رسیده ایم.
ابراهیم پور در ادامه با اشاره به این نکته که داوران به هیچ عنوان تحت تاثیر شلوغ کاری های فضای مجازی قرار نگرفتند، گفت: متاسفانه باب شده که در اکثر جوایز ادبی شاخ های ادبی فضای مجازی و کسانی که به فالوئرهای زیاد شبکه های اجتماعی شان می بالند، مورد توجه قرار می گیرند، اما داوران جایزه کتاب سال غزل تحت تاثیر باندبازی های مجازی و شاخ های شبکه های اجتماعی قرار نگرفته و فضای سالم ادبی را مورد توجه قرار دادند.
دبیر جایزه کتاب سال غزل همچنین درباره علت یاری مالی نگرفتن از نهادهای فرهنگی دولتی و شبه دولتی نیز اظهار کرد: اگر ما به جذب اسپانسر از میان نهادهای دولتی یا شبه دولتی می پرداختیم، ذات مستقل بودنمان زیر سوال می رفت. بنابراین تمامی هزینه های این جایزه از طرف هیات موسس تامین می گردد، اما در دوره های پیش ناشران مختلف در بخش جوایز غیرنقدی به ما یاری نموده و بعضی کتاب های مهم و درخورشان را برای هدیه دادن به برگزیده ها در اختیار ما می گذاشتند.
ابراهیم پور در خاتمه گفت: همچنین اگر از نهادی مالی یا فرهنگی یاری مالی دریافت می کردیم این احتمال وجود داشت که آنها نامزدهای مورد تایید خود را به ما تحمیل نمایند. بنابراین بدون آنکه به سیاست های تحمیلی نهادی تن در دهیم در استقلال کامل این جایزه را برگزار نموده و می کنیم. شاید یک دلیل استقبال گسترده شاعران چه جوانان و چه پیشکسوتان از این جایزه به خاطر همین ذات مستقل بودنش و سالم بودن روند داوری ها باشد.
منبع: خبرگزاری مهر