ادبیات نمایشی هر کشور، میراث فرهنگی آن سرزمین است - مجله عکسفا

وی سخنان خود را اینگونه شروع کرد: بی گمان برپایی این کنفرانس که برای نخستین بار در ایران اتفاق افتاده است بر شما بزرگواران مبارک است. ادبیات نمایشی هر کشور در شمار میراث فرهنگی آن سرزمین است و نمایشنامه به عنوان یک سند فرهنگی، نمایشگر بسکمک از مؤلفه های هویتی است، نیز، نمایانگر گردش ها و چرخش های خلاقیت و هنر ملی در گذر زمان است. نمایشنامه نمودار تعامل های فرهنگی میان اقوام و ملل گونه گون است که با زبان هنر گفت وگو می کند؛ هست و نیست های فرهنگی خود را نمایش می دهد و شاید و بایدها را از ترجمه ها می آموزد. نمایشنامه مانند هنرهای دیگر به تغییر یا تثبیت گفتمان موجود کمک می کند و این چنین، راه را برای بالندگی و پویایی فرهنگ هموار می نماید.

وی اضافه کرد: اگرچه از بروز و ظهور نمایشنامه در ایران زمان زیادی نمی گذرد و نمی توان زمان زیست آن را با ادبیات کلاسیک فارسی، برابر نهاد، به هر روی گذشت صد و اندی سال از ادبیات معاصر و شاید یکصدسالگی نمایشنامه نویسی ایران، ما را برمی انگیزد تا دستاوردهای علمی را در حوزه ادبیات نمایشی بازبینی کنیم. به نظر می رسد چند و چون کارهای علمی اجرا شده درباره ادبیات نمایشی، چنان که شایسته این هنر والاست، چشمگیر نیست؛ و این کمبود به ویژه در مقام مقایسه با پژوهش هایی درباره سایر انواع ادبی و قالب های ادبی اجرا شده، به چشم می آید.

حیاتی ادامه داد: یک جست وجوی ساده نشان می دهد تعداد مقالات دانشگاهی تألیف و منتشر شده در این زمینه بسیار اندک است و از میان نوشته های موجود هم، تعداد قابل توجهی از کارها، ماهیت بین رشته ای دارد و به قلم پژوهشگران رشته های حوزه علوم انسانی نوشته شده است؛ که بی گمان در جای خود بجا و رواست، و یکی از راه های توسعه رویکرد علمی به ادبیات نمایشی، افزایش همین پژوهش های بین رشته ای است. پرسش های بی شماری پیش روی ادبیات نمایشی ایران است که حضور جدی تر پژوهشگران را می طلبد؛ مانند پرسش از سهم ادبیات کهن در نمایشنامه نویسی، میزان نمایشنامه های بومی و مردمی، میزان نمایشنامه های ترجمه شده، سیر تطور و تکوین نمایشنامه ها در گذر زمان، و مانند آن. به همین سبب، دو نهاد ارجمند یعنی کانون نمایشنامه نویسان و مترجمان خانه تئاتر ایران که ایده برپایی کنفرانس را ارائه داد، و مؤسسه فرهنگی هنری سپندار جاودان خرد تشکیل شد و بنده نیز با توشیح حکم استاد گرانقدر و چهره ماندگار هنر نمایش، استاد ایرج راد، رئیس هیئت مدیره خانۀ تئاتر، مفتخر به همکاری با دبیرخانه کنفرانس شدم.

وی اضافه کرد: پس از دیدارهای اولیه بین اعضای هیئت مدیر ۀ کانون نمایشنامه نویسان و مترجمان خانه تئاتر و اعضای هیئت مدیره مؤسسه فرهنگی هنری سپندار جاودان خرد، تفاهم نامه همکاری مشترک با توشیح محمد عارف، رئیس کانون و محمد نجاری، رئیس مؤسسه، منعقد شد.

در جریان انعقاد این تفاهم نامه، هنرمندان برجسته هنر و ادبیات حضور داشتند و همان هنگام، در مؤسسه فرهنگی هنری سپندار جاودان خرد، نخستین مدرسه ادبیات نمایشی کشور راه اندازی شد. با پیشنهاد برگزارکنندگان، از چهره نامدار هنرهای نمایشی، پرفسور فرهاد ناظرزاده کرمانی برای پذیرفتن دبیری علمی این کنفرانس دعوت به عمل آمد؛ و جوان شایسته و پژوهشگر، جناب آقای حسین جمالی نیز به عنوان دبیر اجرایی کنفرانس برگزیده شدند. سپس طی حکمی، از سوی رئیس کنفرانس، و مدیرعامل خانه تئاتر، جناب آقای شهرام گیل آبادی به عنوان رئیس شورای سیاستگذاری، تعداد 8تن از استادان و مدیران فرهنگی هنری کشور به عنوان اعضای شورای سیاستگذاری منصوب شدند. پس از آن، 23تن از پژوهشگران و استادان مرتبط با ادبیات نمایشی، به عنوان اعضای کمیتۀ علمی کنفرانس برگزیده شدند.

رئیس کنفرانس ملی نمایشنامه پژوهی ایران خاطر نشان کرد: با تشکیل این ساختار، دبیرخانه، فعالیت خود را شروع کرد و در نخستین قدم، با انعقاد تفاهم نامه با انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی، مجوز ثبت مقالات در پایگاه استنادی علوم دنیا اسلام دریافت شد. برای این مهم سپاسدار استاد غلامحسین غلامحسین زاده، رئیس انجمن علمی استادان زبان و ادبیات فارسی و عضو شورای سیاستگذاری کنفرانس؛ و نیز، خانم افسون قنبری، نماینده انجمن و عضو کمیته علمی کنفرانس هستیم. پس از تشکیل جلسات متعدد در محل مؤسسه فرهنگی هنری سپندار جاودان خرد، محورهای کنفرانس مشخص و متن فراخوان مقالات تدوین شد. فراخوان کنفرانس در آذرماه1399 ارسال شد و از بخت کمک دبیرخانه، با اقبال گسترده پژوهشگران روبه رو شد. صد و اندی چکیده مقاله به دبیرخانه ارسال شد و پس از اعلام پذیرفته شدگان، نویسندگان تا 30بهمن 1399، اصل مقاله خود را ارسال کردند. مقالات به روش دوسویه ناشناس، برای دست کم 3داور فرستاده شد و در این بین، بیش از 80چهره برجسته هنر و ادبیات با دبیرخانه کنفرانس همکاری کردند. در جلسه نهایی نتایج دریافت شده، جمع بندی و در سه بخش به توضیح ذیل طبقه بندی شد:

تعداد چکیده مقالات پذیرفته شده: 83مقاله

تعداد مقالاتی که برای آنالیز در مجلات علمی پژوهشی پذیرفته شد: 19مقاله

تعداد مقالاتی که برای ارائه در کنفرانس پذیرفته شد: 30مقاله

تعداد مقالاتی که برای چاپ در مجموعه مقالات پذیرفته شد: 23 مقاله

شاید ذکر این نکته خالی از لطف نباشد که تعداد 25تن از نویسندگان به طور مستقیم در رشتۀ ادبیات نمایشی فعالیت دارند؛ 28 تن در رشته های دیگر هنر تحصیل نموده اند؛ و 12 تن نیز از حوزۀ علوم انسانی به تألیف مقاله برای کنفرانس پرداخته اند.

وی در خاتمه گفت: امروز در آستانه آخرین بهار قرن، نخستین کنفرانس ملی نمایشنامه پژوهی ایران را به تماشای دیدگان شما می گذاریم و امیدواریم ادبیات نمایشی ایران از 1400خورشیدی، بالنده تر از پیش، بدرخشد. امید دارم که گفت وگو با زبان هنر، صدای گلوله را در شرق و غرب عالم و شمال و جنوب دنیا، خاموش کند.