تغییرات جمعیت انسان ها از دیرباز تا کنون - مجله عکسفا

میزان جمعیت بشر از همان ابتدا در حال تغییر بوده است. حدوداً 10 هزار سال پیش از میلاد مسیح که انسان کشاورزی را یاد گرفت، جمعیت تقریبی بشر، چیزی در حدود 1 الی 15 میلیون نفر بوده است. این میزان، در قرن چهارم پس از میلاد مسیح و نیز طی دوره حکومت امپراطوری روم به 55 میلیون نفر رسید ولی با شیوع طاعون جاستینان، در طول قرون ششم و هشتم میلادی، جمعیت انسان ها تا 50٪ کاهش یافت.

جمعیت بشر تا 600 سال پس از این دوره بیشتر شده و به شرایط خوبی رسید اما تعداد انسان ها یک بار دیگر با شیوع طاعون سیاه مرگ از 450 میلیون به 350 میلیون نفر کاهش یافت. شیوع این بیماری با وقوع قحطی و نیز تاخت و تاز مغول ها در آسیا همزمان شد که موجب کاهش 50 درصدی جمعیت دنیا شد. از آن زمان یعنی صده 1300 میلادی تا کنون، جمعیت بشر همیشه رو به رشد بوده است. با به وقوع پیوستن انقلاب صنعتی و دسترسی بهتر و مطمئن تر به غذا در پی آن، امید به زندگی نیز در میان مردم افزایش یافت. این فرایند با کشف واکسن و بهبود شرایط بهداشت همگانی همراه شد که به افزایش طول عمر انسان ها کمک شایانی کرد. جمعیت مردم اروپا و آمریکا از صده 1800 میلادی تا کنون به طور تصاعدی رو به افزایش بوده است. جمعیت بریتانیا طی این دوره از 10 میلیون به 60 میلیون نفر و جمعیت آمریکا از 5 میلیون به 307 میلیون نفر رسیده است. همین میزان رشد جمعیت در اتحاد جماهیر شوروی نیز تا اواسط صده 1900 دیده شد ولی از این زمان به بعد، شوروی به علت قحطی، جنگ و فجایع این چنینی با کاهش جمعیت بسیار شدیدی روبرو شد. جمعیت روسیه از اوایل دهه 1990 که 150 میلیون نفر بود تا سال 2012 به 143 میلیون نفر کاهش یافت و تا سال 2013 با افزایشی روبرو نشد.

شرایط فعلی جمعیت دنیا

در حال حاضر، جمعیت تقریبی دنیا 7.4 میلیارد نفر است. اگرچه میزان جمعیت انسان ها بسته به منطقه ا خاص در نوسان است، اما الگوی رشد جمعیت دنیا ثابت است. در واقع، بیشترین میزان رشد جمعیت در قرن بیستم اتفاق افتاده است؛ به طوری که جمعیت دنیا از 1.6 میلیارد نفر در سال 1900 به 6 میلیارد نفر در سال 2000 رسیده است. طی دهه 1960، نرخ رشد تقریبی بشر 2.19 درصد در سال بوده است اما این میزان در سال های اخیر تا 1.14 درصد کاهش یافته است.

چین با 1.36 میلیارد نفر و هند با 1.25 میلیارد نفر، پرجمعیت ترین کشورهای دنیا محسوب می شوند. اگر فرایند رشد جمعیت فعلی ادامه یابد، هند طی 5 سال آینده چین را پشت سر خواهد گذاشت. این موضوع به علت کاهش باروری زنان چینی و متقابلاً، افزایش باروری زنان هندی در حال وقوع است. ژاپن و برخی کشورهای اروپایی نیز به علت کاهش میزان باروری در زنان، با کاهش جمعیت روبرو بوده اند. انتظار می رود جمعیت کشورهای آفریقایی با افزایشی بسیار زیاد روبرو شده و تا سال 2050، دو برابر شود. علت این موضوع، زیر 15 سال بودن تقریباً 41٪ از جمعیت کشورهای آفریقایی است. این جمعیت 15 ساله با بزرگتر شدن، شروع به تشکیل خانواده و تولید مثل می کنند که در نتیجه جمعیت کلی آفریقا را افزایش خواهند داد.

استفاده بسیار زیاد از منابع طبیعی

با رشد روز افزون جمعیت انسان ها و پر کردن فضای زمین، مشکل کمبود منابع طبیعی بیشتر از همیشه احساس می شود. کارشناسان معتقدند، زمین نهایتاً تا 7.7 میلیارد نفر را می تواند تحت حمایت و پشتیبانی خود داشته باشد. سطح زندگی مردم در کشورهای در حال توسعه، کم کم در حال رسیدن به سطح زندگی کشورهای پیشرفته است که خود به افزایش امید به زندگی مردم کل دنیا منجر خواهد شد. بسکمک از کشورهای دنیا به کمبود غذا که در پی افزایش قیمت نفت بوده، اعتراضات گسترده ای کرده اند. تعداد کسانی که به سوء تغذیه دچار هستند نیز هر روز در حال افزایش است.

استفاده بی رویه از منابع طبیعی همچون گاز طبیعی، نفت و ذغال سنگ به افزایش بی سابقه گازهای گلخانه ای منجر شده است. افزایش گازهای گلخانه ای، خود به تغییرات زیست محیطی گسترده تری مانند گرم شدن زمین، ذوب شدن یخچال های طبیعی، وقوع بلایای طبیعی و خشکسالی منتهی خواهد شد. این عوامل، در دسترسی به غذا تأثیر بسزایی خواهد داشت. برخی از مردم نیز برای دسترسی به آب شیرین که از دیگر منابع کمیاب است، در کوشش و کوشش هستند.

جمعیت آینده دنیا

طبق برآوردهای سازمان ملل متحد، جمعیت دنیا تا سال 2050 به 9.55 میلیارد نفر می رسد که نصف این میزان در کشورهای آسیایی مستقر خواهند شد. 25٪ از این جمعیت هم در آفریقا زندگی خواهند کرد. قاره های آسیا و آفریقا تا سال 2050، حدوداً 75٪ از جمعیت دنیا را تشکیل خواهند داد. انتظار می رود تا آن زمان، جمعیت اروپا با کاهش روبرو شود. آمریکای لاتین نیز کاهشی اندک را تجربه خواهد کرد ولی جمعیت آمریکای شمالی و اقیانوسیه تا 0.1 درصد افزایش خواهد یافت. این پیش بینی ها بر اساس میزان باروری زنان و نیز میزان مرگ و میر انسان ها انجام شده است که برآورد دقیق جمعیت را سخت می کند. هر لحظه ممکن است مردم زمین با طاعون و یا قحطی دیگری روبرو شوند که می تواند موجب کاهش شدید جمعیت انسان ها شود.