معرفی و بررسی رشته گیاه پزشکی - مجله عکسفا

به گزارش ، یک رشته جدید و نوپا محسوب می شود که دانشجویان آن باید به طبیعت علاقه مند باشند تا بتوانند در سازمان ها و شرکت های حوزه کشاورزی و منابع طبیعی استخدام شوند.

به همین دلیل امروز قصد دارد تا اطلاعات بیشتری را در اختیار علاقمندان به رشته گیاه پزشکی قرار دهد.

رشته گیاه پزشکی از آن دسته رشته های نوپا، جدید، کاربردی و جذاب است که توانسته در مدتی کوتاه علاقمندان خود را پیدا کند.

عنوان گیاه پزشکی در علوم کشاورزی ایران از سال 1342 به عنوان جایگزین دفع آفات و حفاظت گیاهان مطرح شده است.

به طور کلی، در رشته گیاه پزشکی تشخیص و شناسایی آفات و عوامل بیماری گیاهان زراعی، باغی، زینتی، جنگلی، مرتعی و فرآورده های گیاهی و همچنین شناخت علایم و چگونگی اثر آفات و عوامل بیماری های انگلی و غیرانگلی بر گیاهان و آشنایی کامل با اصول و روش های مبارزه، مورد بحث قرار می گیرد.

هدف رشته گیاه پزشکی

در دوره کارشناسی مهندسی کشاورزی، عنوان گیاه پزشکی به رشته ای اطلاق می شود که در آن علوم و فن آوری در زمینه های شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی و اصول و روش های مبارزه با این عوامل مورد بررسی قرار می گیرد.

هدف از ایجاد این رشته، تربیت کارشناسانی است که علاوه بر داشتن معلومات علمی و فنی کشاورزی عمومی، در زمینه گیاه پزشکی، علوم مربوط به شناخت آفات و عوامل بیماری زای گیاهی را در حد کارشناسی به صورت نظری و عملی بیاموزند و با فنون و روش های مختلف حفظ محصولات کشاورزی، همچنین مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی نیز به صورت علمی و کاربردی آشنایی کافی پیدا کنند تا بتوانند به عنوان مدرس در هنرستان های کشاورزی، کارشناس اجرایی تحقیقات در مراکز پژوهشی کشاورزی و مدیر و مجری امور حفاظت گیاهان در موسسه های دولتی و خصوصی بخش کشاورزی خدمات شایسته ای را ارائه دهند.

نگاهی به تاریخچه رشته زمین شناسی مهندسی

بر اساس آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی، طول دوره کارشناسی گیاه پزشکی چهار سال است و دانشجویان به طور متوسط این دوره را در همین مدت طی می کنند.

حداکثر طول زمان تحصیل مجاز در این دوره 6 سال و هر سال تحصیلی شامل دو و نیم سال است. هر نیم سال تحصیلی شامل 17 هفته کامل آموزشی است.

نظام آموزشی این دوره به صورت واحدی است و برای هر واحد درس نظری در هر نیمسال 17 ساعت آموزش کلاسی منظور می شود.

اهمیت و صندلی رشته گیاه پزشکی در جامعه

با توجه به اهمیت محوری بخش کشاورزی در امر تغذیه و اقتصاد کشور و از آن جا که رسیدن به خودکفایی و استقلال اقتصادی در این عرصه، تضمین کننده استقلال سیاسی ما نیز خواهد بود. هر گونه تلاش برای افزایش تولیدات کشاورزی، بسیار ارزشمند و حیاتی است.

یکی از راه های افزایش محصول، جلوگیری از زیان های آفات و بیماری های مختلف گیاهان و فرآورده های گیاهی است که هر سال، ضرر و زیان قابل توجهی را بر کشور تحمیل می کند.

با توجه به دانش و فن آوری روز، لازم است روش های علمی جدید، جایگزین شیوه های سنتی مبارزه با آفات و بیماری های گیاهی شود، تا با افزایش سطح تولیدات از ورود محصولات کشاورزی خارجی بی نیاز شویم.

آفات کشاورزی را می توان از بزرگترین دشمنان انسان به شمار آورد، این آفات که شامل حشرات، وموجودات ذره بینی، علف های هرز ونرم تنان، جوندگان وپرندگان است با خسارت زدن به بخش های گوناگون گیاه های گیاهی، بخش مهمیاز مواد غذایی انسان را از بین می برند و زیان عمده ای به اقتصاد کشور وارد می کنند.

با سموم فراورد های کشاورزی جهان طی مراحل کاشت، داشت وبرداشت در اثر آفات و بیماری های وعلف های هرز گوناگون می رود که این معنا تا حدودی اهمیت دانش گیاه پزشکی رانشان می دهد، دانشی که آفات وعوامل بیماری زای را مطالعه وبررسی می کند واصول وروش های مدیریت خسارت این عوامل را ارائه می کند.

وظایف ومسئولیت ها وفرهنگ های فارسی از جمله فرهنگ تعیین، گیاه پزشک را به معنای پزشکی که گیاهان دارویی به درمان بیماری های می پردازد، آمده است که با آنچه امروزه مورد نظر است تفاوت اساسی دارد؛ لذا گیاه پزشک را نباید داروشناس ومتخصص به شمار آورد.

یک کارشناس (pharmacologist) گیاهان دارویی (Diagnosis) گیاه پزشکی به شناخت وتشخیص (Expert) شامل (biotic agent) علمی ودقیق عوامل زیان آور زنده آفات، بیماری ها وعلف های هرز، وعوامل غیر زنده عوامل موثر بر رشد ونمو وهمه گیری آنها، Abiotic agent)) عوارض (Etiology) ونیز سبب شدن (Epidemiology) بیماری ها به شیوه های اصولی و نوین مدیریت آن ها می پردازد.

در واقع هدف اساسی گیاه پزشک کاهش میزان خسارت کمی وکیفی عوامل خسارت زای کشاورزی (آفات، بیماری های کیاهی، علف های هرز) وتامین تولیدات گیاهی است.

خصوصیات و توانایی های لازم و قابل توصیه برای رشته گیاه پزشکی

ایران، سرزمینی وسیع با اقلیم های بسیار متنوع و به تبع آن، گونه های بسیار غنی گیاهی است.

همچنین گونه های جانوری این سرزمین کهنسال، غنای شگفت آوری دارد.

از این رو، گیاه پزشک ایرانی باید از یک سو با گونه های گیاهی و جانوری طبیعی ایران آشنا باشد و از سوی دیگر با آفات، بیمار ی ها و علف های هرز قرنطینه ای که دائم از مبادی ورودی رسمی یا از مرز های طولانی کشور به صورت غیرقانونی وارد می شوند، آشنا شود و با آن ها مبارزه کند.

در واقع مهندس گیاه پزشک، کاری سخت، پیچیده و پرمسئولیت را برعهده دارد و باید از بیوشیمی، بیولوژی و آمار، اطلاعات وسیع و گسترده ای داشته باشد.

آیا می دانید؛ برای تحصیل در رشته دندانپزشکی چه توانایی هایی باید داشته باشید؟!

همچنین دانشجوی این رشته باید به طبیعت علاقه مند باشد و بداند که کار یک مهندس، گیاه پزشکی، تکیه دادن پشت میز و صندلی نیست، بلکه باید به مزارع و باغ ها برود یا پشت میکروسکوپ به انجام تحقیق و مطالعه مشغول باشد.

همچنین دانشجوی این رشته باید به کشاورزی و به خصوص حشره شناسی علاقه مند باشد، زیرا بخش عمده ای از دروس این رشته شامل آفات گیاهی است و در این درس، حشرات زیان آور (آفات) و زیست شناسی آن ها آموزش داده می شوند و بالاخره، داوطلب این رشته لازم است بداند که گیاه پزشکی بیش از آن که جنبه عملی داشته باشد، جنبه علمی دارد و در طول تحصیل باید اطلاعات گسترده ای درباره قارچ شناسی، ویروس شناسی، باکتری شناسی و حشره شناسی به دست آورد.

وضعیت استخدام و بازار کار رشته گیاه پزشکی

استخدام گیاه پزشک می تواند در سازمان ها و شرکت های حوزه کشاورزی و منابع طبیعی همچون سازمان حفظ نباتات کشور، شهرداری ها، وزارت جهاد کشاورزی و سایر سازمان ها و شرکت های مرتبط انجام بگیرد.

در صورت استخدام در یک سازمان دولتی نیز با کسب تجربه بیشتر به سمت های مدیریتی و نظارتی در این بخش می تواند دست یابد.

همچنین مراکز آموزشی (هنرستان های کشاورزی، دانشکده های کشاورزی، آموزشکده های کشاورزی، مراکز آموزش کشاورزی و…) مراکز پژوهشی، شامل مؤسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور (آفات و بیماری های گیاهی) و بخش های وابسته به آن در مراکز استانها، سایر ادارات دولتی و نیمه دولتی (سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کل کشور و ادارات منابع طبیعی استان ها، سازمان بوستان ها و فضای سبز استان ها و شهرستان ها، سازمان حفاظت محیط زیست و اداره های کل آن در استان ها و…) بخش غیردولتی شامل کلینیک های خصوصی گیاه پزشکی و شرکت های توزیع کود و سم از مهمترین حوزه های استخدام و یافتن شغل برای یک گیاه پزشک است.