نتایج غیر منتظره نخستین واکسن گیاهی آنفلوانزا در کارآزمایی بالینی - مجله عکسفا

واکسن آنفلوانزای جدیدی که در گیاه تنباکو پرورش یافته، برای اولین بار در پژوهش های واکسن وارد دو کارآزمایی بالینی بزرگ شده است. این واکسن حاوی ذرات شبه ویروس است که شبیه سویه های درگردش آنفلوانزا هستند. این ذرات از خویشاوندان نزدیک تنباکوی بومی استرالیایی استخراج شدند که از نظر ژنتیکی، برای تولید پروتئین های ویروسی مهندسی شده بودند. در این دو کارآزمایی، درمجموع حدود 23 هزار نفر شرکت داشتند و نتایج نشان می دهد این واکسن گیاهی آنفلوانزا نه تنها بی خطر است بلکه با واکسن های تجاری کنونی آنفلوانزا قابل مقایسه است. در این مطلب از خبرنگاران درباره این واکسن بخوانید.

واکسن هایی که از ما در برابر آنفلوانزا محافظت می کنند، هرساله باید برای فصل آنفلوانزای آینده از نو فرموله شوند که این مسئولیت بزرگی است. ویروس آنفلوانزا به طور مداوم مولکول های پروتئینی موجود روی سطح خارجی خود را تغییر می دهد و این امر موجب شده است پژوهشگران به دنبال راه هایی برای بهبود فناوری کنونی واکسن باشند.

بیشتر واکسن های فعلی آنفلوانزا با استفاده از پرورش ذرات ویروس در تخم مرغ یا سلول های رشدیافته در آزمایشگاه ساخته می شود که حتی پس از اینکه دانشمندان تعیین می کنند کدام سویه های آنفلوانزا (و پروتئین های سطحی) را باید مورد هدف قرار دهند، آماده کردن آن ها چندین ماه طول می کشد.

گیاهان که می توانند برای تولید پروتئین های خاص مهندسی شوند و در مقیاس وسیع کشت شوند، می توانند گزینه دیگری باشند و به افزایش ظرفیت تولید واکسن های آنفلوانزای فصلی کمک کنند. این تکنیک همچنین ممکن است بتواند به غلبه بر مشکلاتی که در روش های کنونی تولید واکسن آنفلوانزا وجود دارد و گاهی باعث کاهش کارآیی واکسن می شود، کمک کند.

در این سیستم، پژوهشگران از یکی از خویشاوندان استرالیایی گیاه تنباکو استفاده کردند و گیاه مذکور برای تولید پوشش خارجی ویروس های آنفلوانزا مهندسی شد. در ادامه، این ذرات شبه ویروس برای ساخت واکسن آنفلوانزا با دقت زیاد استخراج و خالص سازی شدند. پژوهشگران واکسن گیاهی خود را در دو کارآزمایی بالینی تحت حمایت مالی شرکت بیوتکنولوژی کانادایی که تکنیک را ایجاد کرده بود، آزمایش کردند و مشکل ایمنی مهمی گزارش نکردند.

کارآزمایی های مرحله سوم که بی خطر بودن و کارآیی را مورد آزمایش قرار می دهد، معمولا یکی از آخرین موانعی است که واکسن پیش از دریافت تأیید برای استفاده گسترده باید از آن ها بگذرد. اما حتی اگر واکسن آنفلوانزا به عنوان واکسن بی خطر و مؤثر تأیید شود، هر تولیدکننده ای باید بتواند میلیون ها دوز از آن در سال ایجاد کند که و تولید انبوه واکسن یکی از چالش های مهم است.

اولین کارآزمایی شامل بیش از 10,100 فرد بزرگسال از آسیا، اروپا و آمریکای شمالی می شد که دارای سن 18 تا 64 سال بودند و برای نشان دادن این امر طراحی شده بود که واکسن می تواند از 70 درصد شرکت کنندگان در کارآزمایی در برابر ابتلا به بیماری های تنفسی شبه آنفلوانزا، در یک فصل آنفلوانزا محافظت کند. اگرچه این معیار بالا در کارآزمایی حاصل نشد، واکسن از حدود یک سوم از افراد در برابر سویه های درگردش آنفلوانزا در زمستان 2018-2017 نیمکره شمالی که با ذرات ویروسی موجود در واکسن مطابقت داشتند، محافظت کرد.

این نتیجه ممکن است ناچیز به نظر برسد؛ اما کارآیی واکسن های تجاری آنفلوانزا بسته به میزان تطابق واکسن با سویه های در گردش آنفلوانزا در هر زمستان، اغلب از سالی به سال دیگر متغیر است. پژوهشگران براساس داده هایی که در سال های 2017 تا 2018 جمع آوری کرده بودند، چنین نتیجه گیری کردند که واکسن گیاهی آنفلوانزا آن ها به طورکلی سطوح محافظت مشابه با واکسن های تجاری مورد استفاده در فصل آنفلوانزای طولانی آن سال فراهم می کرد که نتیجه ای مطلوب است.

اگر همه چیز خوب پیش برود، پژوهش حاضر ممکن است روزی به ما روش دیگری برای ساخت واکسن های آنفلوانزای فصلی بدهد که درصورت وقوع دنیاگیری آنفلوانزا، در افزایش تولید واکسن به ما کمک خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: برای مطالعه بیشتر مطلب کارآمدی 90 درصدی واکسن ویروس کرونا را بخوانید.